Sorp [Reşadiye-Yelkenli] Surp Garabed ya da Surp Hovhannes Mıgırdiç Manastırı, Ermenilerin Yerevark bölgesinde bulunan aynı adlı yerleşim biriminin kuzeydoğusunda, 38° 29’ Kuzey enlemi, 42° 31’ Doğu boylamında, Van Gölü’nün güney kıyısının batı kısmında, göle hâkim bir doğal taraçanın üzerinde yer alır.
Bir elyazması kitabın sonunda, yazarın hatıratının yer aldığı kısımda, manastırın, Ardzruni ya da Bizans döneminde Van Kalesi’nde yaşamış olan Vasil adlı biri tarafından kurulduğu belirtilmektedir. Manastır kilisesi, bazı yapısal ve dekoratif özellikleri itibariyle, muhtemelen 10. ya da 11. yüzyılda inşa edilmiş ve Aziz Hovhannes Mıgırdiç’in bir röliğini barındırması nedeniyle bu azize ithaf edilmiştir. Sarkis Sorpetsi'nin (Sorplu Sarkis) Ardzvaper Manastırı’na ün kazandıran ilahiyat okulunu (bkz. no. 7) kurmak üzere 1393 yılında gidip çalışmalara başladığı yer burası, ya da daha büyük bir ihtimalle, müdürü olduğu, Surp Kevork İnziva Yeri’ndeki okul (bkz. no. 28) olabilir. İleriki tarihlerde, sonradan Ağtamar Katolikosu olan Başrahip Krikor’un, İbrahim adında biri ve ailesi tarafından el konmuş olan bu yerleri onların elinden almayı başardığı ve söz konusu kişilerin, Pağeş [Bitlis] Emiri III. İbrahim (1497-1507) ile, aynı zamanda şair olan, Ağtamarlı Katolikos I. Krikoris (Krikoris Ağtamartsi, 1512-1544, bkz. no. 17) olduğu düşünülmektedir. Manastırın kilisesi, duvarlarında yer alan ve biri 1575 tarihli olan birçok khaçkarın da teyit ettiği üzere, 17. ya da 18. yüzyılda restore edilmiştir. Binanın kasnaklı kubbesi bu restorasyon sırasında yapılmış olabilir. Sonraları, manastır, bir okula ev sahipliği yapmıştır. Sık sık saldırıya uğrayan ve yağmalanan Surp Hovhannes Mıgırdiç Manastırı, 1895 katliamları sırasında bir kez daha talan edilir. 1915’te, bu soygunların yaraları hâlâ sarılmış değildir.
Fenȇtre ouest, 2012 (Coll. Maguesyan)
Sorp Surp Garabed Manastırı, yaklaşık 6,5 × 4 metre ölçülerinde, tek sahınlı, küçük bir yapı olan Surp Garabed ya da Hovhannes Mıgırdiç Kilisesi ile eklenti binalardan oluşur. Kilisenin, ana ve çapraz kemerlerin üzerindeki tali kemerlerin tepesine yerleştirilmiş bir merkezî kubbesi vardır. Eklenti binalar tamamen yok olmuş ve yerlerine, kilisenin batı ve güney cephelerini çevreleyen binalar dikilmiştir. Depo olarak kullanılmakta olan kilisenin çatısı görünmez durumdadır, kubbe kasnağının dış formu ise zar zor seçilebilmektedir.
Plan (Thierry, 1989, p.243)
Oskian, 1940-1947, I, 179-184. Thierry, 1989, 243-247.
SaveSave