Tukh [Tuğ] Surp Asdvadzadzin Kilisesi, 38° 28’ Kuzey enlemi, 42° 18’ Doğu boylamında bu köydeki bir yükseltinin üzerinde yer alır. Bu mevkii, günümüzde, Aznıvatzor [Güzeldere] Vadisi’nin ağzındaki Tatvan kazasının güney ucunu oluşturmaktadır.
Tek sahınlı, beşiktonozlu, bir berkitme kemeri olan, 14,7 × 9 metre ölçülerinde, 5. yüzyıl ile 7. yüzyıl arasında bir tarihte inşa edilmiş, eski bir kilisedir. Yapının en ayırt edici unsurları, nal şeklindeki apsisi ve güney tarafındaki, üstlerinde kemerler bulunan nişlerdir. Apsisin ön kısmında, iki adet, yivli, gömme sütunun üzerine yerleştirilmiş bir ana kemer bulunur. Nişlerden biri, yapının güneydoğu köşesine inşa edilmiş olan bir odaya geçiş sağlar. Kilisenin, biri güney, diğeri batı tarafında olmak üzere iki girişi vardır.
Plan, élévation ouest et coupe (Cuneo, 1973, 136-138 )
Bu kilisenin geçmişte, Ermeni Kilisesi’nin Persli bir azizi olan Yizdepuzit’in röliklerine ev sahipliği yaptığı, röliklerin, bu azize ithaf edilmiş olan komşu manastıra sonradan götürüldüğü varsayılıyordu (bkz. no. 14). Bu sav, her şeyden önce, yapının ispat edilmiş, tartışma konusu olmayan yaşına ve 17. yüzyılda halen bir episkoposluk bölgesinin merkezi olan Tuğk köyünün taşıdığı öneme dayanmaktadır. Tuğk, özellikle, 898 yılında Ermenistan Kralı Sımpat ile Amida Emiri arasındaki savaşın geçtiği yer olarak tanınır. Burada, 1429 yılında, Meryem Ana ve Aziz Yizdepuzit’in manevi himayesi altında, bir elyazması kopyalanmıştır.
Intérieur, mur nord : cuve baptismale, croix votives et pilier engagé, 1983 (OTC, 83/359).
Tukh Surp Asdvadzadzin Kilisesi, Birinci Dünya Savaşı’nın ardından gaspedilmiştir. 1970’li yıllarda, çok sayıda kaplama taşı yerinden sökülmüş olan dış duvarlar ve çatı ciddi biçimde tahrip olmuş durumdaydı. Yapının güneydoğu köşesi çökmüş, tonoz yer yer delinmişti. Bu çöküş ve dağılma süreci bugüne dek devam etmiştir; kilise şu anda neredeyse tamamen yıkık durumdadır.
Cuneo, 1973, 23-26, passim. Thierry, 1989, 230-232.